Yasaklı şarkı nasıl yasaksız hale geldi?.. Taha Kıvanç


Toplam Okunma: 4195 | En Son Okunma: 23.11.2024 - 10:18
Kategori: Basından

Acaba Şair Nedim (1680-1730), bir şiirinden Lem’i Atlı’nın (1869-1945) bestelediği şarkının radyolarda çalınmasının, yüzlerce yıl önce yazdığı sözler yüzünden yasaklanacağını ve yasağın bir başbakan müdahale edene kadar kesintisiz süreceğini henüz hayattayken biri kendisine söylese nasıl bir tepki verirdi?.. Olayı ünlü bestecimiz Alaeddin Yavaşça’dan dinlerken zihnime bu soru hücum ediverdi.

DP döneminin TBMM Başkanı Refik Koraltan’ın eşiyle Alaeddin Hoca yakın akrabaymış; bu sebeple zaman zaman görüşürlermiş… Bir keresinde önemlice bir olayı hepsine kabul ettirmek için DP’nin kendisi dışındaki üç kurucusunu biraraya getirmek üzere bir ev konseri düzenlemiş Koraltan… Kendi evi müsait olmadığı için Ziraat Bankası Genel Müdürü Mithat Dülger’in Kalender’deki evinde randevulaşılmış…

Diğer üç kurucunun üzerinde birleştiği konuda Adnan Menderes farklı bir görüş belirtmiş, diğerleri onun görüşünü doğru bulmuş… Gecenin önemli konusu sonlandırılınca, sıra, dönemin ünlü sazları eşliğinde orada bulunan Alaeddin Yavaşça’nın konserine gelmiş…
Repertuarındaki şarkıları okuduktan sonra, Menderes, olanca kibarlığıyla “Yavaşça” diye hitap ettiği sanatçıdan bir ricada bulunmuş: “Lütfen Nedim’in şiirinden Lem’i Bey’in Uşşak makamında bestelediği ‘Bu imtidad-ı cevre’ diye başlayan şarkıyı okur musunuz?”

Şarkı radyo repertuarından emirle çıkartıldığı için okunmazmış… Güzelim şarkıyı biliyormuş Alaeddin Hoca, değerli saz üstadları da… Muhteşem bir icra olmuş: “Bu imtidad-ı cevre kim bahtın şitabı var / Mihnet-medar olan feleğe i’tisabı var / Eyler nesim-i subhu bize gird-bâd-ı gam / Bu rüzigârı bî-mededin inkılâbı var.”

Bahtına küsmüş birinin kendisini ilâhi takdirin eline bıraktığını, ama yine de talihinin bir gün döneceğine dair umudunu yitirmediğini ifade ediyor o sözler…

İlk bakışta kimseyi rahatsız etmesine, hele yasaklanmasına anlam vermek zor…

Sebebi Alaeddin Yavaşça’ya Refik Koraltan anlatmış: İzmir Suikastı iddiasıyla İstiklâl Mahkemesi tarafından yargılanıp idama mahkum edilenlerin listesi onaylaması için Atatürk’ün önüne getirilmiş… İdam cezalarının infazı ancak Cumhurbaşkanı onayından sonra yapılabiliyor çünkü…

Çoğuyla geçmişte yakın arkadaşlık ettiği isimleri alt alta sıralanmış görünce Atatürk’ün neşesi kaçmış. “Bu insanlara son sözleri soruldu mu, meselâ Doktor Nazım ne dedi?” diye soracağı tutmuş…

Doktor Nazım idam cezası verilince ayağa kalkıp “Şimdi söyleyeceğimi Mustafa Kemal’e mutlaka iletiniz” dedikten sonra Nedim’in sonradan şarkılaştırılmış şiirinin son mısraını okumuş: “Bu rüzigâr-ı bî-mededin inkılabı var.” Yani, gün gelir, devran değişir…
Önemli bir İttihatçı liderdi Doktor Nazım, Adnan Menderes’in de yakın akrabasıydı… Atatürk’ün imzada tereddüdünü gören İsmet
Paşa, “Zaaf sayarlar Paşam, imzalayınız” telkininde bulunur.

Kalender’deki evde eserin icra edilmesi sonrası sanatçıları uğurlarken, Menderes, “Yavaşça” diye seslenmiş yeniden… “Senden bir ricam daha olacak: Bu eseri radyodaki haftalık programının da repertuarına al, okuyacağın akşamı bana da bildir.”

Eseri okuduğu programdan çıktığında Alaeddin Hoca’yı “Başbakan arıyor” diye heyecanla telefon başına çağırmışlar. Başbakan Menderes teşekkürden sonra, “Bir ricam daha olacak Yavaşça” demiş ve eklemiş: “Saz arkadaşlarınıza, sanatçı dostlarınıza söyleyin, bu şarkıyı repertuarlarına alabilir, çalıp söyleyebilirler…”

Her cumartesi akşamı 24 kanalında yayınlanan Dr. Adnan Çoban’ın ‘Bizden Nağmeler’ 100. programıyla ekrana geliyor yarın akşam. Programın onur konuğu Prof. Dr. Alaeddin Yavaşça. Benim de katıldığım programda hem kendisinin ve hocalarının muhteşem bestelerini seslendirdi Alaeddin Hoca, hem de bizler için ‘tarih’ sayılan bir devirle ilgili tanıklıklarını aktardı.

Şair Nedim’in şiirinin başına gelenleri bu vesileyle öğrendik. Programı izlerseniz diğer dinleyeceğiniz anılar da hoşunuza gidecek.

Kültür Bakanlığı da bir ‘Alaeddin Yavaşça’ onur kitabı yayımladı.
__________________________________________
Star Gazetesi - 23.12.2011
http://www.stargazete.com/politika/yazar/taha-kivanc/yasakli-sarki-nasil-yasaksiz-hale-geldi-haber-408414.htm Şarkının Alaaddin Yavaş ağzından öyküsü ve kendisi tarafından seslendirilmesi için BKZ.
Adnan Çoban “Bizden Nağmeler” programı:
Öyküsü: http://www.youtube.com/watch?v=HJhAIYKK6h0&feature=related
İcrası: http://www.youtube.com/watch?v=KYOV9YwJ65k




Hoşgeldiniz